مفهوم خشونت از یکسو دربردارنده نوعی شور و هیجان است که شکل‌ها و فرم‌ها را درهم می‌شکند و حتی تخریب میکند، ولی از دیدی کمی و کیفی، مفاهیم دیگری را نیز در برمی‌گیرد: تنفر، انتقام، جنایت، قلدری، خشونت در محل کار، جنگ و غیره.
پیرا اولانیه، روانکاو فرانسوی، خشونت را به دو نوع تقسیم میکند : یک نوع آن نوع ضروری از خشونت است که آن را «خشونت اولیه» می‌نامد و از طریق مادر بر نوزاد اجرا می‌شود تا به کمک آن فرهنگ بتواند به دنیای کودک وارد شود.
بی‌شک، مرتبط با یادگیری زبان مادری نیز هست. نوع دیگر خشونت که «خشونت ثانویه» نامیده می‌شود، بیشتر با معنای عامیانه واژه خشونت در ارتباط است، یعنی برعکس اولی، سازنده و خوشخیم نیست.
ژان برژره، روانکاو فرانسوی، در سال‌های اخیر از مطالعه آثار فروید به مفهومی دست یافته است که «غریزه خشونت» نامیده می‌شود. وی در کتابش با عنوان «خشونت بنیادین»، خشونت را نیرویی بنیادین و نامتمایز در ریشه حیات میداند . برژره معتقد است که غریزه خشونت از مفاهیمی چون «غریزه مرگ» و همینطور «پرخاشگری» متفاوت است.
از دید او غریزه خشونت برای سیستم روانی فردی که خشونت اعمال میکند یا خشن است، مخرب نیست، بلکه برعکس به حیات و حفظ خود کمک میکند؛ البته این لزوماً به معنای کمک به حفظ دیگران و حیات دیگران نیست. از این جهت که هدف آن حفظ حیات فرد است، «غریزه» نامیده شده و بین انسان و حیوان مشترک است. البته در انسان، علاوه بر آن، ویژگی‌های دیگری نیز پیدا کرده و مثلاً سبب کمک به پیوستگی خودشیفتگی و فردیت فرد می‌شود.
دکتر کامران علی پناهی
