در جستجوی یک خواستگار متعهد
نسرین صفری/مشاورخانواده
ازدواج اولین مرحله خروج از حصار خودبینی و طبیعت فردی است که به واسطه آن شخص در مدار دیگر بینی حرکت می کند و می تواند در برابر دیگران احساس مسئولیت و تعهد کند. در واقع ازدواج باعث رشد اجتماعی افراد و درنتیجه فراهم شدن زمینه بروز احساس مسئولیت فرد در قبال دیگران بخصوص همسر و فرزند می شود و دقیقا بر این اساس است که مسئولیت پذیری را به عنوان یکی از معیارهای اساسی برای انتخاب همسر مطرح می کنند.
تغییر سطح مسئولیت یکی از مهمترین ویژگی های زندگی مشترک است. هر فردی با ورود به زندگی جدید، باید مسئولیت تصمیم هایی که می گیرد، مسئولیت خوشبختی و سعادت یک فرد جدید و رفع نیازهای خود و همسرش را بر عهده بگیرد. قطعا همه چیز با دوران تجرد فرق دارد، شما و همسر آینده تان باید بپذیرید که نه تنها در قبال خود بلکه مهمتر از خود، نسبت به همسفر زندگی تان مسئولید؟ بی شک زندگی در کنار یک همسر مسئولیتپذیر و وظیفهشناس بسیار خوشایندتر از زندگی در کنار یک فرد بیمسئولیت است. اما چگونه میزان مسوولیت پذیری خواستگار خود را محک بزنیم. این نوشتار به شما در این باره کمک می کند.
مسئولیت پذیری، «مسئولانه» عمل کردن است و به صرف این که فقط بگویید مسئولیت پذیر هستید، هرگز فردی مسئول نمی شوید. مسئولیت پذیری یک مفهوم نیست بلکه یک عمل است، وقتی شما به آنچه وعده داده اید، عمل کنید، مسئولیت پذیر شناخته می شوید، به این معنی که اگر سنگ از آسمان هم ببارد هرگز فراموش تان نمی شود سر قول خود بایستید، اجاره خانه تان را پرداخت کنید، بموقع به قرار ملاقات هایتان برسید و…
معمولا مسئولیت زیادی به کودکان واگذار نمی شود، چرا که می دانیم به قدر کافی بزرگ و پخته نیستند که بتوانند از عهده انجام برخی از کارها برآیند، حال تصور کنید با کسی ازدواج کنید که مانند کودکان است و برای حفاظت از خویش هم نیازمند مراقبت است چه برسد که بخواهد مسئولیتی را بپذیرد و یا بتواند برای خوشبختی شما کاری کند
! اینجاست که نمی دانید با مسئولیت های زندگی که بخشی از آن بر عهده همسرتان است چگونه کنار بیایید؟ انجام آنها را به او محول کنید یا خیر؟ و… بی شک با گذشت مدت زمان کوتاهی از زندگی مشترک متوجه خواهید شد که با یک کودک ازدواج کرده اید، کودکی که فقط بدن و اندامی بزرگسالانه دارد.
برخی از افرادی که به سن ازدواج می رسند، آمادگی داشتن رابطه ای جدی را ندارند، اگر چه ممکن است این افراد بسیار دوست داشتنی باشند و یا حتی شما را خیلی دوست بدارند؛ اما چنانچه به سطح معقولی از پختگی و در زندگی نرسیده باشند، همیشه احساس خواهید کرد که بچه ای را برای تربیت و یا فرزند خواندگی به اختیار گرفته اید تا این که همسری را برای ازدواج انتخاب کرده باشید.
چنین همسری اگر چه بامحبت و صمیمی است، همدل و همراه است و شنونده و غمخوار خوبی است، اما یقینا آمادگی برقراری رابطه ای بزرگسالانه، متعهدانه و تمام عیار را ندارد. برخی از افراد شخصیت “دهنده ” دارند، به گونه ای که همیشه از ناجی بودن، سرویس دادن به دیگران و مسئولیت پذیری بیش از حد لذت می برند و از این که دایما حامی و پشتیبان کسی باشند، احساس رضایت می کنند، اما باید بگوییم این تنها یک روی سکه است، حقیقت در روی دیگر این سکه پنهان است، ازدواج با فرد مسئولیت گریز، همیشه هم خوشایند حال این افراد نیست و در نهایت ممکن است آنها را برای همیشه دلزده و دلسرد از زندگی کند. اگرچه حقیقت این است که هر فردی استحقاق آن را دارد که توسط کسی دوست داشته شود، اما هر شخصی آمادگی و توان پذیرش مسئولیت یک رابطه پخته را ندارد؛بی تردید شما هم حق انتخاب دارید و اگر از این که همیشه احساس شکست و سرخوردگی داشته باشید، ناراحت نمی شوید، می توانید چنین فردی را برای ازدواج انتخاب کنید.
البته باید بگوییم شایسته و عاقلانه است که هنگام انتخاب شریک زندگی مصرانه به دنبال انتخاب همسری مسئولیت پذیر باشید تا هیچ وقت دچار بیماری تکرار این جمله به ظاهر خوشایند اما در باطن کشنده، نشوید: ” همسرم با محبت است و صمیمی و من او را بسیار دوست دارم، اما ای کاش کمی بزرگ می شد”!
در زندگی مشترک، تعهد و پختگی ابعاد متفاوتی را شامل می شود که در زیر به برخی از نشانه های آن که دال بر پختگی فرد مقابل تان است و او را برای داشتن یک رابطه هدفمند اماده می کند، اشاره می کنیم:
ویژگی های یک خواستگار پخته
فرد منتخب تان می تواند، بخوبی از خود مراقبت کند، قادر است برای تامین اقتصادی خود تلاش کرده و به نتیجه مناسبی هم برسد، مکان زندگی خود را همیشه تمیز نگاه می دارد، به خورد و خوراک خود اهمیت می دهد، برای تعالی و پیشرفت خود دایما در حال برنامه ریزی است، با توجه به سن و موقعیت اجتماعی خویش، موفقیت هایی را کسب کرده است و…
توجه به موارد گفته شده را جدی بگیرید . انچه گفته شد داستان تکراری بسیاری از زنان و مردانی است یک دل نه صد دل عاشق کسانی شده اند که نمی توانستند از خود مراقبت کنند و چه بسا بعدها مجبور شده اند سردرگم باشند و با مینیاتور جسمانی یک بزرگسال اما با اندیشه و تفکر کودکانه زندگی کنند، بزرگسالانی که چون بچه ها حساس و زود رنج اند، بیکارند و برای تامین مخارج زندگی شان حاضرند به هر کسی رو بیندازند و حتی از خانواده خود ، همسر و یا دوستان قرض بگیرند و…
یادتان باشد کسانی که همیشه احتیاج به مراقب دیگران دارند و بار زندگی شان را به دوش آنان می اندازند، هرگز نمی توانند حامی و حمایت گر همسرشان باشند و حس امنیت و نیاز پشتیبانی شان را اقناع کنند.
افزایش سن ازدواج
عدم مسئولیت پذیری، یکی از مهمترین دلایل بالا رفتن سن ازدواج در ایران در سالهای اخیر است. بسیاری از خانواده ها، از سر لطف و مهربانی بسیار فرزندان خود را برای مسئولیت پذیری در زندگی بخوبی پرورش و تربیت نکرده اند که هنگام جوانی و به وقت رسیدن به سن ازدواج، براحتی بتوانند مسئولیت زندگی مشترک بر عهده بگیرند و ازدواج کنند.
جوانان امروزی بویژه پسران به علت ترس از مسئولیت پذیری حاضر به ازدواج نمی شوند و هرگز نیز این توان را در خود نمی بینند که بتوانند از عهده چنین مسئولیت مهمی برآیند وشاید به همین دلیل است که بسیاری تجرد را می پسندند و آن را تصمیم قطعی زندگی شان قلمداد می کنند.
امروزه به دلیل تحولات عمیق فرهنگی و اجتماعی، دستیابی به هویت فردی و استقلال در مقایسه با گذشته تاخیری بسیار دارد، چه بسا دختر و پسر به سن ازدواج می رسند اما هنوز امادگی لازم برای سازش و تطابق با این مرحله جدید از زندگی را نیاموخته اند. ازدواج باعث تغییر مسئولیت های دختر و پسر در زندگی می شود ،به طوری که آنها با تاهل تفاوت های ویژه ای را تجربه و لمس خواهند کرد که زمین تا آسمان با دوران مجردی توفیر دارد.
بی تردید با ورود به زندگی مشترک شکل مسئولیت ها برای هر دو نفر متفاوت شده و بر تعهدات آنان نیز افزوده می شود، ازسوی دیگر، تاهل پایان زندگی شخصی و شروع زندگی مشترکی است که در یک سوی آن زن و در سوی دیگر آن مرد خانه قرار دارد. زن و شوهری که دو تن در یک کالبدند واز این پس قرار است فراتر از دوران مجردی عمل کنند و با کمک همدیگرزندگی شان را بسازند. زندگی دیگر چون سابق نیست که مرد یا زن تنها نظر خود را مهم بداند و بتنهایی نیز تصمیم بگیرد، در زندگی تاهلی لازم است زن وشوهر به نظرات یکدیگر، هر چقدر متفاوت با هم احترام بگذارند و در نهایت برای تصمیمات مهم زندگی شان با یکدیگر مشورت کنند و دقیقا به همین دلایل است که مسئولیت پذیری دختران و پسران ضرورت می یابد.
مسئولیت گریزی، علت اصلی شکست در ازدواج
مسئولیت پذیری بینش فرد را نسبت به مشکلات اجتناب ناپذیر زندگی گسترده تر وتحمل و تاب آوری او را در برخورد با موانع و گذر از ناهمواری ها و بحران های زندگی بیشتر می کند.
پذیرش مسئولیت، از جوانی کم سن و سال، فردی شجاع، مدبر و مدیر می سازد که می تواند با توسل به اندیشه و تدبر، سکان خانواده را به دست گیرد و با حرکتی منظم آن را پیش ببرد و به هدف برساند، هر چند که در این مسیر ممکن است با تلاطمات و ناملایمات زندگی مواجه شده و دست و پنجه نرم کند.
داشتن حس مسئولیت پذیری باعث می شود فرد با قانع شدن به کمترین داشته ها و امکانات با عزمی راسخ به جدال با مشکلات زندگی برود. البته مسئولیت پذیری در امر ازدواج و تشکیل زندگی مشترک، نیازمند بلوغ جسمی،عقلی، عاطفی، اجتماعی و تا حدی اقتصادی است و شخص در صورتی که فاقد هر یک از موارد فوق باشد، نمی تواند نقش خود را به نحو احسن ایفا و در خانواده تازه بنیان شده مدیریت کند.
ازدواج جوانان بدون توجه به مولفه مهم «مسئولیتپذیری» نتیجه ای جز افزایش اختلافات و بی نظمی های خانوادگی ندارد تا جایی که ممکن است منجر به فروپاشی کانون خانواده شود. «مسئولیتگریزی » موضوعی است که بی تردید می توان آن را یکی از مهمترین دلایل رشد آمار طلاق در جامعه مورد توجه قرار داد. طبق بررسیهای موجود، بسیاری از عواملی که موجب جدایی زوجین از یکدیگر می شود بر سر عدم تقبل وظایف و انجام کارها و امور زندگی است که غالبا به دلیل مسئولیتگریزی زوجین یا یکی از آنها حاصل میشود.
هیچ وقت برای مسئولیت پذیر شدن دیر نیست
برخی از افراد دوست دارند مسئولیت پذیرتر شوند، اما فکر می کنند چون وارد سنین بزرگسالی شده اند، دیگر نمی توانند برای رشد و پرورش این خصیصه، کاری انجام دهند. اگر چه مسئولیت پذیری مانند سایر ویژگی های شخصیتی در دوران کودکی سریع تر آموخته می شود، اما این بدان معنا نیست که اگر شخصی در کودکی به هر دلیلی مسئولیت پذیری را نیاموخت به ناچار تا آخر عمر مجبور باشد با عدم مسئولیت پذیری و عواقب ناشی از آن دست و پنجه نرم کند.
تحقیقات متعددی نشان داده است که مسئولیت پذیری ارثی نیست، بلکه امری قراردادی، اخلاقی و تربیتی است که هر زمانی می توان آن را فرا گرفت. ممکن است شما مجبور باشید به دلیل از دست دادن زمان معمول یادگیری این ویژگی که دوران کودکی است، زمان بیشتری راصرف آموختن و تمرین آن کنید، اما مهم این است که در نهایت می توانید مسئولیت پذیری را یاد بگیرید.
اگر خود و یا فرد مورد نظرتان برای ازدواج مسئولیت پذیر نیستید، هراسی به دل راه ندهید، یادتان باشد خواستن توانستن است، به شرط آن که خواستنی مطرح باشد. نمی گوییم اهل خطر و ریسک باشید و فردی را برای ازدواج انتخاب کنید که به شما قول داده است مسئولیت پذیر شود، نه هرگز، فقط به شما می گوییم یک فرد قابل تغییر است و می تواند احوال خود را کن فیکون کند ، به شرط ان که خواهان تغییر و تحول باشد. اگر خودتان مسئولیت پذیر نیستید همین امروز به پا خیزید که فردا دیر است.
توصیه می کینم به کمک یک روان شناس مجرب این مهارت را یاد بگیرید اما اگر فرد مقابل تان مسئولیت گریز است به او فرصت دهید تا شاید بتواند به پاس عشق شما هم شده خود را متحول کند و در جهت اصلاح و سازندگی شخصیت خویش گام بردارد، اما یادتان باشد تا تغییری بزرگ در رفتار او ندیده اید که نشان از مسئولیت پذیری اش باشد، هرگز پای سفره عقد ننشینید.
اما چرا مسئولیت پذیری ضروری است؟روحیه مسئولیت پذیری متقابل میان زن و شوهر در زندگی زناشویی اثار مفید بسیاری دارد که به مهمترین آنها در زیر اشاره می کنیم .
همسرداری
همسرداری درست و مناسب، آشنایی به وظایف خود در قبال همسر و رعایت حقوق ایشان از جمله آثار مسئولیت پذیری زن و مرد در زندگی مشترک است.
تامین آسایش روحی توسط همسر در سلامت زندگی مشترک نقش بسزایی دارد. همین که زن و مرد بدانند همسرش شخص مسئولیت پذیری است ،بی تردید نسبت به زندگی رغبت بسیار نشان داده و در برابر ناملایمات زندگی صبور و مقاوم تر خواهند بود، چون به یقین می داند همسرش متعهد است و از هیچ تلاشی برای به سامان دادن اوضاع و شرایط بحرانی زندگی دریغ نمی کند، به همین دلیل کمتر دغدغه و نگرانی در مورد امور مختلف زندگی خواهند داشت که همین امر اختلافات و مشاجرات زناشویی را کاهش داده و محبت و صمیمیت زن و شوهر را افزایش می دهد.
تامین نیازهای مادی خانواده
تامین اقتصادی خانواده، مسئولیتی است که بیشتر بر دوش مردان است، بی تردید مرد مسئولیت پذیر، کارکردن را شرف خود می داند، از تنبلی بیزار است و به هر طریقی که شده تلاش می کند به بهترین نحو ممکن نیازهای مادی خانواده را تامین کند و بی شک همسر چنین مردی هرگز نگران تامین معاش زندگی نخواهد بود.
از سوی دیگر، وجود زن مسئولیت پذیر در کنار چنین مرد متعهدی باعث می شود اقتصاد خانواده هر روز بیش از پیش پربارتر شود و کیفیت و کمیت زندگی معنایی متفاوت بیابد، چه بسا به قول قدیمی تر ها مدیریت اقتصادی خانواده به دست بانوی خانه است، اگر مردی کرور کرور پول به دامن زن بریزد ولی زن نداند با آنها چه کند، قطعا همیشه هشت شان در گرو نه خواهد بود. هنر صرفه جویی و قناعت ، تنها از خصوصیات یک زن مسئولیت پذیر است.
تربیت مناسب فرزندان
یک زن و شوهر مسئولیت پذیر، نه از سرخودخواهی بلکه به خاطر پرورش و تربیت یک فرزند صالح و سالم بچه دار می شوند، از همان روزهای ابتدای بسته شدن نطفه و شاید ماهها قبل تر از آن برای به دنیا امدن بچه برنامه ریزی می کنند و در تمام مراحل زندگی از دوران جنینی گرفته تا پایان عمر برای تربیت صحیح و درست فرزندانشان نهایت تلاش خود را می کنند. نامی زیبا بر او می نهند، آداب زندگی به او می آموزند، با عشق و صمیمیت آشنایش می کنند، او را خودکفا و مستقل پرورش می دهند، اخلاق و منش اجتماعی به او آموزش می دهند و …
چگونه ارزیابی کنیم؟
مسئولیت پذیری از جمله ارزشهایی است که همه انسانها به گونه ای متفاوت دغدغه آن را دارند. این ویژگی از مهمترین معیارهای اساسی برای انتخاب همسر است؛ چرا که داشتن همسر مسئولیت پذیر آرزوی هر جوان دم بختی است، اما چطور می توان متوجه شد که طرف مقابل مان به اندازه کافی این ویژگی را دارد ؟
- سوال بپرسید
برای اینکه بفهمید میزان حس مسئولیت پذیری فرد انتخابی تان برای ازدواج چقدر است، بهتر است توجه ویژه ای به سوالات خود در طول جلسات خواستگاری داشته باشید. حواستان باشد هرگز به طور مستقیم از فرد مقابل نپرسید که آیا مسئولیت پذیر است یا نه؟ چه بسا به نتیجه مساعدی دست نخواهید یافت، بلکه بهتر است حس مسئولیت پذیری فرد مورد نظرتان را با مطرح کردن سوالاتی دقیقی از زندگی شخصی ، شغل، تحصیلات، وظایف خانوادگی و دوستی وی و… مورد سنجش و محک قرار دهید.
در ادامه به سوالاتی اشاره می شود که شما می توانید از طریق پرسش آنها به شناخت بهتری در مورد میزان پختگی و مسئولیت پذیری همسر آینده تان دست یابید :
*آیا بموقع و سر زمان مقرر شده به قرار ملاقات تان می رسید یا این که معمولا با تاخیر می رسید؟
* در چه زمینه هایی، خود را فرد بی اهمیتی می دانید؟ و یا در چه مسائلی بیش از بقیه خود را غیر مسئول می دانید؟ (پول، سلامتی، به تعویق انداختن کارها، پاسخ ندادن به تلفن ها، )
*برای انجام وظایف شغلی، خانوادگی، اجتماعی و …، چقدر خودتان را متعهد و مقید می دانید؟
*آیا تا به حال از شغل تان اخراج شده و یا استعفا داده اید، در صورت اخراج و استعفا، دلایل آن چه بوده است؟
* آیا تلاش می کنید وظایف محوله به خود را صادقانه و درست انجام دهید؟
*آیا تا به حال شده در قبال انجام ندادن کاری که به شما محول شده، احساس پشیمانی و عذاب وجدان کنید؟
* در قبال چه کسانی احساس مسئولیت می کنید؟
* آیا در روابط خود با دیگران، بیشتر در نقش حمایتگر ظاهر می شوید یا حمایت شونده، اگر ممکن است مصادیقی از این وضعیت ها را مطرح کنید؟
* اگر از اطرافیانتان بپرسند، شما فردی مسئولیت پذیر هستید یا خیر، به نظرتان چه پاسخ خواهند داد؟ فکر می کنید مبنای قضاوت شان بر چه اساسی خواهد بود؟
* آیا برای احساسات دیگران، احترام می گذارید ؟
*چه زمانهایی قرض می گیرد؟ برنامه تان برای برگرداندن مبلغ دریافتی چگونه است؟ آیا معمولا پس دادن پول را پشت گوش می اندازید یا این که سروقت و بموقع آن را پرداخت می کنید؟
* اگر احیانا نتوانید بنا بر دلایلی چه موجه و یا ناموجه، وفای به عهد کنید، برای اعلان خلف وعده تان به طرف مقابل چگونه رفتار می کنید؟
*آیا وسایل متعلق به خودتان را تمیز و مرتب نگاه می دارید؟
*آیا می توانید وقت و فعالیتهای خود را طوری تنظیم و هماهنگ کنید که کارهای محوله بموقع انجام شود؟
* اصولا آدم منظم و بابرنامه ای بودید یا خیر؟ نمونه هایی از نظم و پایبندی به برنامه ها از نظر شما چیست؟؟
* آیا معمولا برای پیدا کردن چیزهایی که سرجایشان نگذاشته اید، وقت زیادی را صرف می کنید، این مساله چند وقت یک بار برای تان اتفاق می افتد؟
* آیا برای شروع هرکاری وقت زیادی تلف می کنید یا آن که برای انجام آن عجله می کنید؟
* وقتی کاری را به دست بگیرید، معمولا آن را نیمه کاره می گذارید همیشه آن را به پایان می رسانید؟
* چقدر در دستیابی به اهداف تان سخت کوش هستید؟
* آیا معمولا می توانید کارهای خود را به بهترین نحو ممکن به سرانجام برسانید؟ یا در انجام وظایف تان همیشه به مشکل برمی خورید؟
* وقتی تعهدی را بپذیرید، معمولا نتیجه پذیرش آن چه می شود؟ آیا مسئولیت های خود را به انجام می رسانید یا خیر؟
* آیا دیگران شما را فرد صادق و قابل اطمینانی می دانند؟
* نظرتان درباره آدم های سازنده و مولد چیست؟ آیا خود را چنین فردی تلقی می کنید؟
* آیا برای جلوگیری از دوباره کاری سعی می کنید از همان ابتدای شروع کار، آنها را با دقت انجام دهید؟
* آیا ممکن است در آن واحد، چندین کار ریز و کوچک برای انجام دادن را بر عهده بگیرید که گاهی مجبور شوید تمامی آنها را نادیده بگیرید؟
* آیا هنگام رفتن به مسافرت، از قبل با دقت در رابطه با آن برنامهریزی می کنید؟
* نظرتان در مورد زباله ریختن به خیابان چیست؟
گذشته از پرسیدن این گونه سۆالات و دقت در واژه واژه پاسخ ها ، بهتر است به طرز زندگی فرد مقابل تان توجه بسیاری داشته باشید، بی تردید سبک زندگی عملی او، اطلاعات ویژه ای از هر آنچه را که می بایستی در رابطه با این خصیصه بدانید، در اختیارتان خواهد گذاشت.
- تحقیق کنید
از دوستان، آشنایان و یا همکاران فرد مقابل تان راجع به این مساله پرسش و تحقیق کنید. مثلا به محیط کار وی رفته و از کارفرمایان و یا همکاران او پرسش کنید که ایشان در کدام قسمت مشغول به فعالیت هستند؟ حساسیت شغلی آنها به چه میزان است؟ میزان فعالیت ایشان چقدر است؟ وظایف شان را چگونه و در چه مدتی زمانی انجام می دهند؟ آیا به خوبی می توانند از عهده وظایف محوله برآیند؟ آیا دیگران از عملکرد شغلی او احساس رضایت دارند؟ چقدر اهل ترقی و پیشرفت هستند؟ آیا ترفیع شغلی داشته اند؟ و… قطعا دانستن پاسخ هر یک از سوالات فوق، اطلاعات مفیدی در اختیارتان قرار می دهد که می توانید با ادامه تحقیقات به شناخت عمیق و گسترده تری از میزان مسئولیت پذیری وی در زندگی دست می یابید.
- به ویژگی های شخصیتی او توجه کنید
به خصیصه های شخصیتی فرد مقابل تان توجه کنید، مثلا از خود او و یا دیگران بپرسید که کدام خصلت اخلاقی در آنها نمود بسیاری دارد و یا به آن خصلت شهره هستند؟! چه بسا وجود برخی از ویژگی ها در افراد نشان دهنده مسئولیت پذیری در آنهاست و وجود برخی دیگر از خصیصه ها کاملا متضاد با مسئولیت پذیری بوده و نشانه مبرهن و بارزی از روحیه مسئولیت گریزی در فرد است. برای آشنایی هر چه بیشتر شما با ابعاد متفاوت مسئولیت پذیری، به برخی از خصلتهای شخصیت افراد مسئولیت پذیر و مسئولیت گریز اشاره می کنیم:
داشتن ایمان: فرد با ایمان به دلیل التزامی که به تعهدات دینی و مذهبی خود دارد، معمولا فردی مسئولیت پذیر بار می آید، در حالی که فرد مسئولیت گریز، همیشه به دنبال راه فرار است.
با وجدان بودن: معمولا افراد با وجدان مسئولیت پذیر هستند، چرا که همیشه از طریق یک ناظر درونی اعمال و رفتارش را زیر نظر می گیرد و خوب و بد آنها را از هم جدا می کند و همیشه سعی می کند رفتارهای مطلوبی داشته باشد و به وظایفش به خوبی عمل کند، در حالی که فرد مسئولیت گریز، بی وجدان است و در همه حال به دنبال کسب منفعت شخصی است، خوب و بد اعمالش را هیچ گاه مورد توجه قرار نمی دهد، بسیار خودخواه و مغرور است و حتی گاه برای رسیدن به مطلوبهای خویش، چشم بر همه چیز می ببند ولو آن که به خاطر دریافت آن، کسی را دچار آسیب کند و یا به زحمت بیندازد.
امانتداری: افراد مسئولیت پذیر امانتداران امین و قابل اعتمادی هستند که همه چیز اعم از مادیات، رازهای شخصی، تعهدات شغلی و یا وظایف شخصی را تقبل مسئولیت کرده اند و… همگی را امانت دانسته و در قبال آنها بدرستی رفتار می کنند، این درحالی است افراد مسئولیت گریز بی خیال اند و ممکن است براحتی هتک حرمت کنند و برای پرهیز از شکست و حفظ منافع شخصی خویش، تمامی قول و قرارهایشان را فراموش کنند.
خودشناسی و خودباوری: بی تردید فردی که نسبت به خود، آگاهی داشته و خود را بخوبی بشناسد و به خودباوری واقعی برسد، کسی است که عزت نفس بالایی دارد و هرگز راضی نمی شود براحتی هنجار شکنی کند و یا تن به مسئولیت گریزی دهد، در حالی که افراد مسئولیت گریز، از آنجا که یا اعتماد به نفس ندارند و یا اعتماد به نفش شان حداقل است، همیشه سعی می کنند برای بودن غیر واقعی خویش دست به هر کاری بزنند و به هر طریق ممکن، خود را به دیگران نشان دهند تا شاید به این طریق، جبران عقده های درونی کنند، قطعا ازچنین شخصی که با خویشتن واقعی خویش بیگانه است و مسئولیتی را در قبال خویش احساس نمی کند چگونه می توان انتظار داشت مسئولیت دیگری را بپذیرد!
از سوی دیگر، وظیفهشناسی، فعال بودن و پویایی، تامل و اندیشه کردن قبل از انجام کارها، پاسخگو بودن نسبت به امور محوله، انعطاف پذیر بودن در صورت لزوم، قبول شکستها درصورت ناکامی به جای مقصر دانستن دیگران یا توجیه شکستها،تلاش برای جبران ناکامیها، هدفمندکردن فعالیتها و برنامهریزی برای دسترسی به اهداف از قبل تعیین شده و داشتن صلاحیت و شایستگی برای انجام کارها از دیگر ویژگیهای افراد مسئولیتپذیراست.
حس احترام او را بسنجید
پاسخ به این سوال “آیا فرد مورد نظرتان واجد حس احترام است؟” نشانه های مهمی را به دست تان می دهد که با توسل به آنها می توانید بدرستی متوجه شوید که آیا طرف مقابل تان به حس مسئولیت پذیری رسیده است یا خیر؟
یکی از نشانه های بزرگ شدن و پختگی کودکان، حس احترام و ارزش قایل شدن نسبت به اطرافیان و جهان پیرامون شان است. به عنوان مثال، کودکی که حریم هیچ چیز و هیچ کسی را محترم نمی شمارد و اسباب بازی های خواهرش را برمی دارد، باید بیاموزد که به چیزی که مال او نیست دست نزند و یا لااقل برای استفاده کردن از صاحبش اجازه بگیرد یا مثلا به جای این که جلوی دیگران داد و فریاد کند و یا روی میز بکوبد می آموزد که هرگز نباید باعث ناراحتی و دلخوری دیگران شود، مقابل دیگران باید مودبادنه و محترمانه رفتار کند و برای تقاضای درخواستش از کلمات و عبارات مناسب استفاده کند.
به منظور درک این که فرد مورد نظرتان مسئولیت پذیر است یا خیر، لازم است به موارد زیر دقت کنید تا متوجه شوید که برای هر یک از انها چقدر احترام قائل است:
احساسات شما، علایق شما، حریم شخصی ، وقت و متملکات شما، مایملک خودش، شغلش ،محیط زندگی اش، پیشرفتش، خانواده اش، دوستانش، همکارانش، رئیسش و احساسات دیگران.