طبق مطالعهای جدید در دانشگاه گلف، گاهی اوقات، خوب بودن لزوما پدیدهی ارزشمندی تلقی نمیشود.
افراد سخاوتمند و بسیار همکاریکننده میتوانند در موقعیتهایی همچون شرایط رقابتی، موجب ایجاد دشمنی و مجازاتهای اجتماعی شوند. بیشتر مواقع ما از آدمهای خوب خوشمان میآید و وقتی افراد بد توبیخ میشوند، خوشحال میشویم؛ اما بعضی وقتها افراد همکاریکننده، همانهایی هستند که مورد تنبیه قرار میگیرند.
شرایطی وجود دارد که مردم حقیقتا از آدمهای خوب متنفر میشوند. این الگو در هر فرهنگی که مورد بررسی قرار گرفته، وجود داشته است. در واقع برخی انسانها دوست دارند افراد همکاریکننده را پایین بکشانند، بهویژه اگر فکر کنند این آدمهای خوب ممکن است موجب شوند که آنها در محل کار، بد به نظر بیایند.
این مطالعه که تحت هدایت پت بارکلی توسط التا پلیزنت انجام شد، اخیرا در ژورنال Psychological Science منتشر شده است. نتایج مطالعه نشان داده است که رفتار همکارانه اغلب در گروههایی که اعضای آن با هم در رقابتاند، مورد جذب مجازات میشود. حتی در شرایطی که تنبیه در نهایت موجب کاهش مزایا برای کل گروه از جمله خود فرد مجازاتگر شود.
البته نتایج مطالعه این موضوع را هم نشان میدهد که اگر رقابتی در کار نباشد، همکاری افزایش مییابد. مشکوک بودن، حسود بودن یا خصومت داشتن نسبت به افراد بهتر، ظاهرا در اعماق ساختار روانشناختی انسانها جاری است.
جملات مخرب در محیط کار
آنچه در این پژوهش دنبال شده، این بوده است که مشخص شود چه مکانیسمهای روانشناختی در این رفتارها مشارکت دارند؟ چرا انسانها به شیوهای ساخته شدهاند که در برابر افراد بسیار سخاوتمند و دارای خصوصیات خوب اخلاقی واکنش نشان میدهند و به دنبال پایین کشیدن آنها هستند؟
شواهد انسانشناسی از جوامع شکارچی اولیه نیز نشان میدهد که پدیدهی اجتماعی مشابهی موجب میشده که افراد برتر در شکار، بر گروه غلبه پیدا نکنند. در بسیاری از این جوامع، افراد از موقعیت برابر خود با پایین کشیدن فردی که پتانسیل حکمرانی روی دیگران را داشته، حمایت میکردند.
امروزه هم درون یک سازمان می توانید این نگرش را ببینید؛ جملهای شبیه به این احتمالا آشنا باشد: شما داری بیش از حد کار میکنی و باعث میشوی بقیهی ما بد به نظر بیاییم. در برخی از سازمانها افرادی مواظبند که ببینند دیگران تا چه حدی دارند کار میکنند تا مطمئن شوند که کسی از حد خارج نمیشود.
چنین پویایی اجتماعی ممکن است بر اقدامات حفاظت از محیط زیست نیز که نیازمند اعمال انفرادی و همکارانهای که به نفع همهی ما است، تاثیرگذار باشد. افرادی که برای حفظ محیط کاری انجام نمیدهند، ممکن است از لحاظ شهرتشان احساس خطر کنند و بهجای آن، علیه فعالیتهای طرفداران محیط زیست عمل کنند. بارکلی گفت:
این روشی برای عقب کشیدن آن افراد و متوقف کردن آنهاست تا در حمایت از محیط زیست و یا پرداختن به نابرابری اجتماعی از او بهتر به نظر نرسند. از مزایای این پژوهش این است که با آگاهی از این استراتژی اجتماعی رقابتی و نحوهی عملکرد آن میتوان از عواقب آن دوری کرد.