در حال حاضر آخرین آمار تعداد مبتلایان به ایدز در کشور حدود ۲۳ هزار و ۱۲۵ نفر است که بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت آمار واقعی مبتلایان به ایدز در هر کشور حدود چهار برابر بیشتر از آمار رسمی است.
افزایش آمار ایدز در سال‌های اخیر، برای همه نگران‌کننده است. اما وقتی اعلام میشود که بیش از ۵۰ درصد موارد جدید ابتلا به ایدز مربوط به افراد زیر۲۵سال است، این نگرانی‌ها بخصوص برای خانواده‌ها چند برابر میشود زیرا به دلیل نبود آزمایش اجباری بیماری‌هایی چون ایدز و هپاتیت پیش از ازدواج، بسیاری از افرادی که ازدواج می‌کنند از بیماری‌شان بی‌خبرند.
این عدد و رقم‌ها از این جهت خانواده‌ها را نگران می‌کند که جوانانشان در معرض خطر قرار می‌گیرند اما این بحث یک مساله دیگر هم به همراه دارد که هر چند وقت یک بار بر سر زبان‌ها می‌افتد؛ اجباری شدن آزمایش ایدز پیش از ازدواج.
موافقان اجباری شدن آزمایش ایدز پیش از ازدواج معتقدند با افزایش آمارهای ابتلا به این بیماری و در نظر گرفتن تعداد جوانان در سن ازدواج، بهتر است با اجباری شدن این آزمایش از یک سو جلوی تولد نوزادان مبتلا به ویروس اچ آی وی گرفته شود و از سوی دیگر اطمینان خاطری برای خانواده‌ها فراهم شود.
در حال حاضر آخرین آمار تعداد مبتلایان به ایدز در کشور حدود ۲۳ هزار و ۱۲۵ نفر است که بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت آمار واقعی مبتلایان به ایدز در هر کشور حدود چهار برابر بیشتر از آمار رسمی است.
بر اساس این آمار، موارد ابتلا به ایدز در ایران در زنان ۸.۵ درصد و در مردان ۹۱.۵ درصد است. همچنین راه انتقال ایدز از طریق اعتیاد تزریقی ۶۹.۸ درصد، مادر به کودک ۰.۸ درصد، موارد نامشخص ۱۸.۳ درصد و از طریق آمیزش جنسی ۱۰ درصد گزارش شده است.
با این تفاسیر در حال حاضر زوج‌های جوان باید قبل از ازدواج، پاسخ آزمایش‌های تشخیصی برای تالاسمی و اعتیاد به موادمخدر را به دفتر ثبت ازدواج ارائه کنند؛ اما انجام آزمایش تشخیص ایدز برای ازدواج اجباری نیست.
اما با توجه به استقبال خانواده‌ها، سوالی که مطرح میشود این است که امکان اجباری شدن آزمایش ایدز وجود دارد یا این‌که نتیجه این آزمایش چقدر معتبر خواهد بود؟
آزمایشی که اعتبار ندارد
ظاهرا آزمایش اجباری ایدز در دنیا هم تنها در برخی از کشورها انجام میشود و از طرفی ویروس اچ آی وی نیز براحتی دستش را رو نمی‌کند.
دکتر محمدمهدی گویا، رییس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت از جمله کسانی است که انجام این آزمایش تا قبل از ازدواج را ضروری نمی‌بیند.
او به «جام‌جم» می‌گوید: اجباری بودن این آزمایش در کشورهایی صورت می‌گیرد که تعداد مبتلایان به بیماری ایدز در جمعیت در سن باروری آنها به ۵ درصد رسیده باشد؛ در حالی که تعداد مبتلایان این بیماری در کشور ما هنوز کمتر از یک درصد جمعیت در سن باروری است.
گویا ادامه می‌دهد: از طرفی ممکن است نتیجه آزمایش ایدز فردی منفی باشد؛ اما فرد در دوره پنهان بیماری باشد.
در واقع از زمانی که ویروس وارد بدن فرد میشود تا هنگامی‌که نتیجه آزمایش مثبت شود، فاصله وجود دارد، که ممکن است این فاصله حتی به سال هم برسد. به این مرحله، مرحله پنجره می‌‌گویند. در مرحله پنجره، فرد آلوده و آلوده‌‌کننده است ولی نتیجه آزمایش او به طور کاذب منفی میشود بنابراین داشتن یک تست منفی به معنای آلوده نبودن به ویروس HIV نیست.
براین اساس، رییس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت معتقد است اجباری شدن آزمایش ایدز پیش از ازدواج، نه مقرون به‌صرفه است و نه اعتبار و ارزش علمی دارد؛ اما زوج‌هایی که تمایل به این کار دارند، می‌توانند با مراجعه به مراکز مشاوره پیش از ازدواج، درخواست کنند که چنین آزمایشی انجام دهند.
امکان تولد فرزند سالم از زوج مبتلا به ایدز
پژوهشگاه ابن سینا و مرکز تحقیقات ایدز، طرحی را ارائه کرده‌اند که بتوان طی آن و در شرایط ویژه، ویروس اچ آی وی را از اسپرم جدا کرد. این طرح که طرح منحصر به فردی محسوب میشود، نتایج اولیه خوبی در بر داشته و در کشور در حال انجام است.
ناگفته نماند که این تکنیک طبیعتا یک پروسه گران است. افراد در معرض ابتلا باید به مراکز ویژه‌ای مراجعه کنند و از ابتدا و طول دوره بارداری به صورت مرتب، منظم و مستمر تحت نظام مراقبتی (نظیر دریافت واکسن‌ها یا پیگیری‌های درمانی و دارویی) باشند و این مراقبت در دوره زایمان، شیردهی و نوزادی نیز ادامه یابد تا احتمال انتقال ویروس تا نزدیک به‌صفر پایین آورده شود.
رییس اداره ایدز وزارت بهداشت با بیان این‌که قضاوت درخصوص فراگیرشدن این تکنیک کمی زود است، درباره نقش بیمارستان‌های دوستدار مادر در مراقبت از مادران مبتلا به ایدز به منظور تولد فرزندانی سالم، می‌گوید: البته بیمارستان‌های دوستدار مادر و کودک، بیشتر در حیطه ترویج تغذیه با شیر مادر فعالیت می‌کنند.
به گفته او در واقع جلوگیری از ایجاد سوءتغذیه و کاهش خطر انتقال بیماری از شیر مادر از جمله اهداف مورد نظر در ارائه این خدمات است.
صداقت در پاسخ به این پرسش که در مجموع چند درصد کودکان مادران مبتلا به ایدز ممکن است با این بیماری متولد شوند، ادامه می‌دهد: این مساله کاملا به اقداماتی که در این زمینه صورت می‌پذیرد بستگی پیدا می‌کند. اگر این اقدامات موثر نباشد، می‌توان گفت به طور تقریبی احتمال انتقال ویروس حدود ۴۰ درصد است البته اگر مراقبت‌های پزشکی قبل از تصمیم به بارداری شروع و پس از آن نیز ادامه یابد، این احتمال می‌تواند تا ۱۰ درصد کاهش پیدا کند.
به گفته صداقت، مضاف بر این، قانونی وجود دارد که در سه ماه اول بارداری و تا زمانی که نطفه بسته نشده است، اگر مادر متوجه شود HIV مثبت است، می‌تواند سقط قانونی انجام بدهد.
آموزش مهم‌تر از آزمایش
با وجود همه دیدگاه‌های موافق و مخالف در خصوص اجباری شدن آزمایش ایدز پیش از ازدواج، همه بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند که باید همه جوانان را نسبت به راه‌های پیشگیری از ابتلا به ایدز، پرهیز از روابط خارج از چارچوب خانواده و جلوگیری از رفتارهای پرخطر آگاه کرد.
بر این اساس بهتر است آزمایش ایدز قبل از ازدواج برای اطمینان از سلامت و به صورت داوطلبانه از سوی زوج‌ها انجام گیرد و ابزار‌های لازم نیز برای آموزش عمومی در گروه‌های سنی نوجوان و جوان فراهم شود.
